Τράπεζα γλωσσικών ασκήσεων για το Λύκειο - Ζουρούδη Υπαπαντή | Κούτρας Σπυρίδων Κ.

Τράπεζα γλωσσικών ασκήσεων για το Λύκειο - Ζουρούδη Υπαπαντή | Κούτρας Σπυρίδων Κ.

Ο πλούτος της γλώσσας –κάθε γλώσσας– είναι οι λέξεις της. Η λέξη είναι το βασικό δομικό στοιχείο του λόγου· η λέξη σημαίνει, συντάσσεται, συντίθεται, παράγει και παράγεται, ανακαλεί παραστάσεις, προκαλεί συνειρμούς και συγκινεί με την κυριολεκτική και μεταφορική σημασία της και τη μουσικότητά της. Γι’ αυτό η σωστή εκμάθηση της γλώσσας αρχίζει από την ακριβή γνώση της σημασίας ή των σημασιών που έχει η λέξη και από τη σωστή χρήση της.

Αυτό ισχύει για όλες τις γλώσσες και κατά μείζονα λόγο για την ελληνική, που έχει μακραίωνη αλλά ενιαία ζωή. Υπάρχουν ελληνικές λέξεις που χρησιμοποιούνται αδιάλειπτα για αιώνες από γενιές ανθρώπων, Ελλήνων αλλά και ξένων. Σ’ αυτήν την ιστορική διαδρομή άλλες επέζησαν αυτούσιες, άλλες άλλαξαν ως προς τη σημασία ή προφέρονται και γράφονται διαφορετικά. Οι αλλαγές όχι μόνο δεν τις έφθειραν, αλλά προσέδωσαν σ’ αυτές πολυσημία, μαγεία και μαρτυρούν αδιάψευστα τη συνέχεια και την ενότητα της γλώσσας μας, φτάνει να είμαστε στη θέση να αντιλαμβανόμαστε τη λειτουργία των στοιχείων της.

Ακριβώς αυτός είναι και ο σκοπός της «Τράπεζας Γλωσσικών Ασκήσεων», να βοηθήσει όσους ενδιαφέρονται για τη σωστή εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν τη γλώσσα μας, ως βοήθημα στο έργο τους, και σε όσους τη μαθαίνουν, ως μέσο άσκησής τους για τη γνώση και τη σωστή χρήση της. Για το λόγο αυτόν κρίναμε απαραίτητο να συμπεριληφθούν σ’ αυτήν και ασκήσεις που αναφέρονται στα σχολικά βιβλία της γλώσσας του γυμνασίου και του λυκείου.

Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη, την εκφώνηση και τη λύση των ασκήσεων, και χωρίζεται σε δέκα ενότητες που περιέχουν ανάλογες με το θέμα κάθε ενότητας ασκήσεις. Η διαίρεση αυτή δεν είναι, βέβαια, απόλυτη, αφού ασκήσεις που περιέχονται σε μια ενότητα θα ήταν δυνατόν να αποτελούν ασκήσεις κάποιας άλλης ενότητας. Μπορεί κανείς, για παράδειγμα, να διαχωρίσει την ορθογραφία των λέξεων από την ετυμολογική τους προέλευση ή τη στίξη από τη σύνταξη;

Πρόθεσή μας δεν είναι να διατυπώσουμε κάποιους κανόνες ούτε να ζητήσουμε την επισήμανση των γλωσσικών φαινομένων, όπως αυτά εμφανίζονται στο λόγο μας. Θεωρούμε πολύ πιο σημαντικό να μπορεί αυτός που μιλάει και γράφει την ελληνική να αξιοποιεί όλες τις δυνατότητες που του προσφέρει, να μετατρέπει δηλαδή τις δομές της, να επιλέγει την ακριβή λέξη, να συνδυάζει τις κατάλληλες λέξεις, να χειρίζεται με άνεση το λεκτικό πλούτο που διαθέτει και να αισθητοποιεί το λόγο του με κάθε εκφραστικό μέσο. Αυτή είναι η επιδίωξή μας.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στη λύση των ασκήσεων, επειδή πιστεύουμε ότι η ουσία των ασκήσεων βρίσκεται μάλλον στην απάντησή τους παρά στην εκφώνησή τους.

Τέλος, για την ευκολότερη χρήση του βιβλίου, ο χρήστης του μπορεί να αναζητεί την άσκηση που θέλει, είτε από το ευρετήριο των λέξεων, που υπάρχει στο τέλος, είτε ανατρέχοντας στην ανάλογη ενότητα είτε και με τις παραπομπές, οι οποίες δείχνουν πού αναφέρονται πολλές από τις ασκήσεις.

Καταρχήν, παρατίθενται, κατά έννοια/θέμα, λέξεις και λεκτικά σύνολα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξή τους. Η εύστοχη χρήση αυτών των λέξεων και των λεκτικών συνόλων προσδίδει στο λόγο ακριβολογία, σαφήνεια και πυκνότητα. Η ταξινόμησή τους δε γίνεται με ένα και μοναδικό κριτήριο αλλά με ποικίλα. Γενικά, λέξεις και λεκτικά σύνολα χωρίζονται και κατατάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: σε λογική και σε συγκινησιακή χρήση της γλώσσας. Από αυτές τις δύο μεγάλες κατηγορίες η πρώτη επιμερίζεται σε λέξεις/όρους, σε ονοματικά και σε ρηματικά σύνολα. Στα σύνολα αυτά οι λέξεις αλλού ταξινομούνται με σημασιολογικό/λογικό κριτήριο, αλλού κατά ετυμολογική συγγένεια, αλλού συνειρμικά, αλλού με αιτιώδη σχέση και αλλού αντιθετικά. Ένα πλέγμα σημασιολογικών και μορφολογικών συνθέσεων, όπως ακριβώς σύνθετη και διαλεκτική είναι και η σκέψη που τις παράγει, αλλά και παράγεται από αυτές.

Και η σύνθεση αυτή γίνεται πιο γοητευτική, πιο ποιητική με την προσθήκη κατάλληλων λέξεων και φράσεων στις οποίες η γλώσσα χρησιμοποιείται συγκινησιακά.

Από την άποψη αυτήν, ο λόγος και η παραγωγή λόγου δεν εξετάζονται στατικά, αλλά δυναμικά και δημιουργικά, σύμφωνα με τα πορίσματα της σύγχρονης Γλωσσολογίας.

Πολύ χρήσιμες για τη βελτίωση της λογικής και εκφραστικής ικανότητας του μαθητή είναι οι επισημάνσεις που περιέχονται στο επίμετρο του βιβλίου και το λεξιλόγιο συνωνύμων. Το λεξιλόγιο συνωνύμων προσφέρει πολύτιμη βοήθεια στο μαθητή όχι μόνο για τη λύση σχετικών ασκήσεων, αλλά και για να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, ώστε να αποφεύγει την εκφραστική δυσκαμψία με τη στερεότυπη επανάληψη των ίδιων λέξεων και να εκφράζεται με ευχέρεια και με ποικίλους εκφραστικούς τρόπους και μέσα.

Λοιπές Πληροφορίες:

KA: 56011 ISBN: 960-460-272-1 Τιμή Βιβλίου: 14,70 Ευρώ Αριθμός Σελίδων: 384 Τύπος Εξωφύλλου: Μαλακό Διαστάσεις: 17Χ24